Historian zehar aldatzen joan diren hainbat komunikazio-sistema aurki ditzakegu, horien artean: labar-pinturak, piktogramak, morse kodea, zeinuak, idazketa…
Denborarekin horiek “atzean” utzi eta komunikazio-sistema desberdinak garatzen joan gara. Gaur egun gure komunikazio-sistema nagusia hizketa dela esan genezake eta gure ingurukoekin modu horretara harremantzen garela egunero-egunero.
Baina, adibidez, pertsona batek ezin duenean hitz egin edo bere ahozko hizkuntza ez denean hain arina edo ulergarria, zer egin dezakegu?
Egoera horietan ezinbestekoa izango da hizketa ez den beste komunikazio-sistema batzuk bilatzea, horrela pertsona horrek ahalik eta modu eraginkorrenean komunikatzeko aukera izan dezan.
Batzuetan, ordea, idazketa modura aldatzearekin ez da nahikoa izango eta komunikazio-sistema mota desberdinak bilatu beharko ditugu.
Komunikazio-sistema handigarria eta alternatiboa
Ahozko hizkuntzaz bestelako adierazpenak dira eta komunikazio-desgaitasun edo -zailtasunen bat duten pertsonen komunikazioa konpentsatzea (alternatiboak) edo handitzea (handigarriak) dute helburu.
Hartzaile nagusiak:
- Zentzumen-desgaitasuna duten pertsonak (gorreria, itsutasuna, gor-itsutasuna).
- Desgaitasun fisikoa duten pertsonak (gaixotasun neuromuskular progresiboak, istripu kraneoentzefalikoak, malformazioak, garuneko paralisia).
- Adimen-desgaitasuna duten pertsonak (desgaitasun kognitiboa).
- Beste kolektibo batzuk (garapenaren nahasmendu larriak, autismoaren espektroko nahasmenak -AEN-, mintzamenari dagozkion nahasmenduak).
Komunikazio sistema hori gauzatzeko euskarri desberdinen laguntza beharko dugu. Horren arabera bi modu aurki ditzakegu:
- Laguntzarekin: Kanpoko baliabide fisikoak erabiliz.
- Bliss sistema: Sinbolo oso errazak dituen sistema grafikoa da. Pertsonak ez du ez irakurtzen ez idazten jakin beharrik eta ikurrak kategorien arabera multzokatzen dira (koloreka).
- Braille: Itsutasuna edo gorreria duten pertsonek erliebean antolatutako hizkuntza idatzia da.
- Laguntzarik gabekoak: Tresna/laguntza-baliabiderik behar ez dutenak.
- Keinu-hizkuntza: Gorreria duten pertsonen hizkuntza da. Gure sintaxiaren egitura desberdina du.
- Ezpainen irakurketa: Hiztunak modu naturalean hitz egiten du eta hartzaileak igorleari ezpainak irakurriz eta aurpegiko adierazpenak itzuliz dioena interpretatzen du. Praktika eta entrenamendu espezifikoa behar da. Solaskideak komunikazioari laguntzeko estrategia egokiak bereganatuta izan behar ditu.
