Gero eta azpititulu gehiago ikusten ditugu: mugikorraren pantailan bideo bat ireki eta, soinua piztu gabe, testuak agertzen dira pantailaren behealdean. Aspaldian telebista edo zinema-aretoetara mugatzen ziren baina, gaur egun, sare sozialen aroan ere, ezinbesteko bihurtu dira. Sare sozialek azpitituluak lehen lerroan jarri dituzte, bai irisgarritasunagatik, bai arreta erakartzeko estrategiagatik.
Tamainaz eta kokapenaz harago
Azpitituluak ez dira jada soilik testu txiki eta diskretuak. Diseinuaren parte dira: kolore biziak, animazio txikiak, letra tipo ausartak… Ikuslea erakartzeko eta edukia ulertzeko lagungarri izateaz gain, bideoaren nortasuna eraikitzen dute. Gero eta gehiago ikusten dira azpititulu ikusgarriak, non hitz bakoitza erritmoarekin bat datorren, kokapena mugimenduaren arabera aldatzen den edo hitz jakinak nabarmenduta agertzen diren.
Baina… zer gertatzen da euskaraz?
Euskarazko edukien ekoizpena gorantz doa, baina azpitituluen alorrean oraindik bide handia dago egiteko. Plataformek —eta, batez ere, adimen artifizialeko tresnek— oraindik ez dute euskararen ezagutza maila nahikorik. Hori dela eta, askotan azpititulu automatikoak euskaraz oker agertzen dira: akats ortografikoak, puntuazio arazoak edo euskalkiaren tratamendu eskasa.
Zorionez, azken urteetan SRT fitxategiak euskaraz sortzeko plataformak ari dira agertzen, adibidez, Whisper-en euskarazko bertsioak edo Elhuyarrek garatutako tresnak, euskarazko azpitituluen aldeko apustu sendoarekin.
Tresnak eta aukerak
Eguneroko sorkuntza digitalerako, CapCut, Descript edo Premiere Pro bezalako tresnek aukera ematen dute SRT fitxategiak inportatzeko eta testu horiek bideoan modu bisual eta berritzailean txertatzeko. Euskarazko SRT bat edukitzea funtsezkoa da horretarako: testuak ondo lerrokatuta egotea, hizkuntzaren estiloa zainduta eta ikusleak ez galtzeko moduan.
Hor dago erronka eta aukera: euskarazko azpitituluak ez daitezela izan itzulpen mekaniko hutsak, baizik eta komunikazio estrategiaren parte. Euskarak badu erritmoa, doinua eta nortasuna, azpitituluetan ere islatzeko modukoa.
Azken hausnarketa
Azpitituluak ez dira oztopo teknikoa, ezta osagarri hutsa ere: hizkuntza eta ikus-entzunezko komunikazioa uztartzeko bide berria dira. Eta euskararentzat aukera bikaina da ikusgarritasuna handitzeko eta hizkuntza eguneroko pantailen erritmora egokitzeko.
Eta, agian, ez da urruneko ametsa izango sare sozialetako azpitituluetan ere “kaixo” edo “eskerrik asko” entzun gabe irakurtzea… euskaraz, noski.